Spis treści.
Twierdza Klis - niebagatelny widok z filmowego miasta Meereen.
Zamek Klis, zwany także Twierdzą Klis, to miejsce, którego nie sposób pominąć będąc w chorwackim Splicie. Ze Splitu dojedziecie tu bowiem w ok. 15 minut, a widoki z Twierdzy wynagrodzą Wam nieco utrudniony wjazd. Do Zamku prowadzi bowiem początkowo dość wąska droga (ach te dalmackie drogi!). Jakby tego było mało, aby na nią wjechać, musicie skręcić z głównej drogi prawie o 180 stopni…ale dla tych cudownych widoków zdecydowanie warto!
Z twierdzy rozpościera się przepiękny widok na pobliski Split i część wybrzeża, a sam zamek jest uważany za jeden z piękniejszych obiektów tego rodzaju w Chorwacji.
Twierdzę Klis docenią także fani amerykańskiej sagi fantasy „Game of Thrones” czyli „Gry o tron”. Zamek bowiem stał się filmowym miastem Meereen, w którym matka smoków – Daenerys Targaryen – regenerowała swe siły. Wiele zresztą chorwackich miejsc znalazło swe odbicie w filmowej sadze. Warto zobaczyć je na żywo i porównać z filmowym kadrem. Często jest to naprawdę zaskakujące doświadczenie, w jaki sposób filmowcy przekształcają rzeczywiste miejsca w te filmowe.
Dlaczego Zamek Klis nazywany jest kluczem Dalmacji?
Twierdza położona jest na wysokim wzgórzu, na przełęczy między Kozjakiem od zachodu i Mosorem od wschodu. Położona jest na drodze z nadmorskiego Splitu do Zagory i Bośni. Tędy biegła jedyna łatwo dostępna droga między wnętrzem kontynentu a Adriatykiem. Z powodu tak strategicznego położenia nazwano ją nawet „kluczem Dalmacji” (z greki Kleisa oznacza klucz).
Zwiedzanie Twierdzy Klis.
Kiedy i ile to kosztuje?
Twierdzę Klis zwiedzicie codziennie od 8:30 do 22:00. Bilet normalny w 2022r. kosztuje 75 kun, dla dzieci do 15 lat – 20 kun. Aktualne ceny znajdziecie na stronie Twierdzy – link tutaj.
Co zobaczymy w Twierdzy Klis?
Twierdza Klis rozciąga się na grzbiecie wzniesienia na ok. 350 metrów, przy szerokości ok. 50 metrów. Do środka wchodzimy przez sklepioną bramę główną, zbudowaną przez Austriaków w latach 20-tych XIX wieku. Pierwotna, średniowieczna brama znajdowała się nieco dalej na północ. Niestety nie zachowała się do dzisiaj – została zburzona w czasie wojny w 1648 roku.
Za bramą znajduje się bastion południowy, a za nim wybudowany w czasach weneckich i później kilkukrotnie przebudowywany tzw. Posterunek Avanzato.
Za bramą dojdziemy stromą drogą do kolejnego przejścia w murach, obok którego znajduje się okrągła Baszta Oprah. To tutaj znajdował się główny punkt obronny zachodniej części twierdzy. W czasach tureckich basztę zwano Basztą Paszy, a w czasach weneckich – Torrettą.
Za basztą z kolei zobaczymy dawne austriackie koszary, wybudowane w latach 20-tych XIX wieku. Niestety po 1931 roku zachował się tylko ich parter. Dalej zaś na wschód znajduje się budynek wartowni.
Centralną część zamku tworzą aż trzy linie muru obronnego, które tworzą swego rodzaju tarasy. Najważniejsze znaczenie miał przy tym trzeci mur, który wznosił się na wyższej skale i stanowił ostatnią linię obrony twierdzy.
Dalej na wschód zobaczymy trzecią bramę, datowaną na czas średniowiecza, w dzisiejszej formie od 1763 roku. Wiedzie ona przez szerokie schody i ma nieregularny kształt. Bramę poprzedza niewielki przedsionek wyposażony w strzelnice.
Twierdza Klis posiada także basztę boczną (Torre Bastionata). Była ona budowana w kilku etapach. Ostatecznie została ukończona prawdopodobnie około 1760 roku.
Za wejściem znajduje się jedna z najstarszych cystern na wodę, pochodząca prawdopodobnie z 1668 roku. Ma kształt nieregularnego prostokąta. Naprzeciwko niej znajdują się ruiny dawnego magazynu broni i sprzętu.
Największym bastionem w Twierdzy Klis jest Bastion Bembo. Pomiędzy nim a dalszym bastionem Malipiero wznosi się kościół św. Wita, który zachował się z zewnątrz w całości. Dawniej mieścił się tu meczet turecki. Jest to zresztą jeden z niewielu budynków pochodzenia tureckiego zachowanych w Dalmacji.
Dawny meczet został następnie zamieniony przez Wenecjan w kościół. Znajdowały się w nim trzy ołtarze: główny poświęcony św. Witowi, drugi – Dziewicy Maryi i trzeci – dedykowany św. Barbarze. Niestety bogate wyposażenie kościoła nie dotrwało do naszych czasów. Dawny meczet posiadał także przylegający do zachodniego muru minaret. Został on zburzony w czasach weneckich.
Drugim co do wielkości bastionem jest bastion Maggiore wraz z nową prochownią, zbudowaną przez Austriaków w latach 20-tych XIX wieku. Tuż przy bastionie znajduje się zrujnowany zespół budynków mieszkalnych dowódcy twierdzy. Istnieje hipoteza, że wzniesiono go na fundamentach rezydencji chorwackich królów, stąd też niekiedy zwie się go Domem Książęcym. Przy wejściu prawdopodobnie znajdował się gabinet dowódcy twierdzy oraz kancelaria. W podziemiach zaś rozciągały się magazyny.
Burzliwe dzieje Twierdzy Klis.
Twierdza Klis była przez stulecia przedmiotem licznych walk.
Pierwsze wzmianki o twierdzy datuje się na V wiek n.e. Możliwe jednak, że jeszcze w czasach rzymskich funkcjonował tu umocniony punkt. Twierdza kilkukrotnie zmieniała swych właścicieli. Po wymarciu dynastii Chorwatów, którzy mieszkali tu od IX wieku, twierdza przeszła w ręce chorwacko-węgierskich królów z dynastii Arpadów. Od 1387 roku była w rękach pierwszego króla Bośni – Tvrtko I Kotromanić, od którego odzyskał go dla króla Węgiel ban Nikola Gorjanski.
Twierdza Klis stała się także schronieniem dla tzw. uskoków, czyli uciekinierów z zajętych przez Turków ziem Bośni i Hercegowiny.
Zamek był wielokrotnie atakowany przez Turków, którzy ostatecznie go zdobyli w 1537 roku, po ponad 25 latach oblężenia i odcięciu obrońców od źródeł wody pitnej. Tak skuteczną obroną zamku kierował wówczas chorwacki kapitan Petar Kružić, który zresztą oddał za jej obronę swe życie. Turcy nie dokonali w zamku prawie żadnych zmian, prócz wybudowania meczetu.
Podczas tzw. wojny kanadyjskiej toczącej się między Turcją a Wenecją w latach 1645-1669, Wenecjanie pod dowództwem gen. Leonarda Foscola zdobyli twierdzę 31 marca 1648 roku. Pozostała w ich rękach aż do likwidacji Republiki Weneckiej przez Napoleona w 1797 roku. W czasie tych rządów przebudowano fortyfikacje, doprowadzając je do stanu, który widzimy dzisiaj. Meczet został zaś przekształcony w kościół. Jest to zresztą jeden z zaledwie trzech przypadków w Chorwacji, gdy muzułmańskiej świątyni nie zburzono, lecz dostosowano do świątyni chrześcijańskiej.
Po ustąpieniu Turków, wokół twierdzy zaczęła rozwijać się osada.
Dziś zamek jest złożonym kompleksem budowli, z licznymi elementami z czasów weneckich. Niestety nie pozostały już żadne ślady z najstarszego, wczesnośredniowiecznego okresu. Nie wiadomo zwłaszcza, gdzie znajdował się pałac królów Chorwacji, o ile faktycznie się tu znajdował. Zgodnie bowiem z jedną z hipotez, być może znajdował się na terenie Salony, czyli antycznego poprzednika Splitu lub u źródeł rzeki Jadry.
Być może w przyszłości Twierdza Klis odkryje więcej swoich tajemnic?
Podobało się? Zainspirowałam?
Zostań proszę na dłużej - obserwuj mój profil na Facebooku. Będzie mi również bardzo miło, jeśli zostawisz po sobie jakiś ślad na blogu :-).
dla wszystkich miłośników podróży. 
